Sportclubs in de problemen: ‘Bestuurders hebben nog nooit zo massaal aangegeven dat ze verzuipen’

,,Hoe onze financiële situatie is?” Richard Geeve zucht eens diep. ,,Precair. Dit kan zo niet heel lang doorgaan. Want dan zijn we er over een paar jaar niet meer.” Hij is al tien jaar secretaris van Overmaas, een amateurvoetbalclub uit Rotterdam-Zuid met meer dan vijfhonderd leden. Hij is gewend om de tering naar de nering te zetten – maar nog nooit was het zo moeilijk om de eindjes aan elkaar te knopen als nu.

Het zit in hogere energiekosten, de invoering van betaald parkeren rondom de club, wegvallen van subsidiepotjes en vooral in de véél hogere kosten voor de huur van de accommodatie. ,,Vier keer zoveel als een paar jaar geleden. Dat is tienduizenden euro’s méér dan voorheen. We hebben al van alles geprobeerd. Zoveel mogelijk kleedkamers dicht houden, geen training meer in vakantieweken, alle toernooien schrappen – maar dan nog.”

,,Het enige dat we kunnen doen, is de contributie verhogen – net als de afgelopen twee jaar. Maar we zitten in een kansarme buurt waar veel mensen dat geld niet hebben. We vervullen een belangrijke rol in de wijk, dit is een van de plekken waar kinderen uit kansarme gezinnen wél meetellen. Maar ondertussen krijgen we geen gehoor bij de gemeente. Dat is een hard gelag. We zijn alleen nog maar van maand tot maand aan het overleven.”

Zijn verhaal staat niet op zichzelf. Door het hele land worstelen verenigingen met dezelfde problemen. Een kleine rondgang voert langs een multisportvereniging in Oosterhout waar de gemeente meer dan een miljoen euro op sport bezuinigt, een volleybalclub uit Sittard die al jaren rode cijfers schrijft, een basketbalclub uit Teylingen waar meerdere contributieverhogingen niet meer genoeg zijn om de uitgaven te dekken en een korfbalclub uit Lelystad waar niemand meer weet hoe ze de huurverhogingen en het stopzetten van subsidies moeten opvangen. Het zijn geen bepaald geen incidenten.

Het RVVB – het Register voor Verenigingsbestuurders – doet ieder jaar onderzoek naar de financiële situatie van sportverenigingen en de betaalbaarheid van sport. Deze site heeft de resultaten van de enquête over 2024 ingezien, waarbij meer dan 500 verenigingsbestuurders werden ondervraagd over de financiële status van hun sportclub. De conclusies zijn ronduit onheilspellend.

Een kleine greep uit het rapport. De helft van de verenigingen teerde de afgelopen twee jaar in op het eigen vermogen, een kwart kwam afgelopen jaar substantiële bedragen tekort op de jaarrekening. Bijna driekwart van de verenigingen moest de contributie verhogen en 91 procent (!) verwacht dat in de komende drie jaar met opnieuw te moeten doen met 10, 25 of zelfs 50 procent.

Twee derde geeft aan dat hun gemeente bezuinigt op sport, nog eens twee derde stelt dat die bezuinigingen ze ook de komende jaren zullen treffen. En misschien wel het meest alarmerende cijfers: maar liefst 56 procent van de bestuurders zegt zich zorgen te maken over de financiële zekerheid en de toekomst van hun vereniging.

Daniel Klijn, bestuurder bij het RVVB en een van de opdrachtgevers van het onderzoek, zegt dat hij geschrokken is van de antwoorden die verenigingsbestuurders geven. ,,We houden deze enquête al heel lang; nog nooit hebben we zulke zorgwekkende resultaten gezien. We kunnen niet ontkennen dat er iets heel erg mis gaat. Ik doe dit al twintig jaar, maar sportbestuurders hebben nog nooit zo massaal aangegeven dat ze verzuipen. Er zitten nu al veel clubs in de problemen, terwijl de grote klap nog moet komen. Het kan niet anders of er gaan heel veel verenigingen verdwijnen.”

De reden dat zoveel verenigingen in de problemen raken, is een opeenstapeling van financiële tegenslagen. De stijgende energierekening en het gebrek aan inkomsten in coronatijd spelen een rol, maar het grootste punt van zorg is de terugtrekkende beweging die de landelijke overheid al jaren maakt. Sport is geen prioriteit geweest onder de vorige kabinetten en is dat al helemaal niet onder het huidige kabinet, dat op allerlei manieren bezuinigt op sport en bewegen.

Er wordt geschrapt in subsidies (zoals de BOSA-regeling) waarmee sportverenigingen hun accommodaties konden verduurzamen, potjes om kansarme gezinnen te ondersteunen worden kleiner en er wordt minder geld vrijgemaakt voor preventie van overgewicht en obesitas. En dan moet de grootste klap nog komen: in 2026 wacht alle gemeentes een zogenaamd ravijnjaar.

Het betekent dat ze structureel veel minder geld krijgen vanuit de landelijke overheid (nadat diezelfde landelijke overheid een aantal jaar geleden eerst een veelheid aan taken over de schutting gooide bij de gemeentes). Veel gemeentes weten nu al dat ze vrijwel hun hele budget aan wettelijk toegekende taken moeten besteden: voor sport – nergens wettelijk vastgelegd – zal nauwelijks iets over zijn.

Het betekent dat er onvermijdelijk sportverenigingen zullen omvallen en dat er een kaalslag plaatsvindt in het Nederlandse sportlandschap. Maar ook dat een lidmaatschap van een gemiddelde sportvereniging aanmerkelijk duurder zal worden voor individuen en gezinnen.

Uit het onderzoek van de RVVB, maar ook eerder van het Mulier Instituut, blijkt dat meer dan de helft van de verenigingen nu al ziet dat een kleine tot middelgrote groep leden problemen heeft om de contributie op te hoesten – en dat er nu al leden afhaken door de verhoogde prijzen. De komende jaren zal de betaalbaarheid van sportverenigingen nog verder onder druk komen te staan. Daarmee is het risico groot dat sport hoe langer hoe meer iets wordt voor degenen die het kunnen betalen.

Komende maandag debatteert de Tweede Kamer over de bezuinigingen op sport en bewegen die door het huidige kabinet zijn aangekondigd. In februari van dit jaar werd een motie aangenomen om een plan te maken waarmee sportverenigingen uit de financiële problemen kunnen worden gehaald, maar daar is tot op heden niets mee gedaan.